تزریق سلول‌ های بنیادی چگونه انجام می ‌شود؟

تزریق سلول بنیادی چطور انجام می‌شود و چه انواعی دارد؟ در اینجا به اختصار درباره شیوه تزریق در سلول درمانی پوست و سلول درمانی زانو توضیح می‌دهیم.

سلول های بنیادی توانایی آن را دارند که بسته به نوع خود، به تمام یا طیف محدودی از سلول‌های بدن تبدیل شوند. به‌ همین ‌خاطر یکی از کاربردهای سلول های بنیادی این است که از آنها می‌توان برای ترمیم بافت‌ها و اندام آسیب‌ دیده استفاده کرد. اساسا هدف علم پزشکی ترمیمی یا پزشکی بازساختی نیز همین است. برای این‌ منظور باید تعداد زیادی سلول بنیادی را به قسمت‌های آسیب‌ دیده بدن برسانیم. این کار اغلب به ‌واسطه تزریق صورت می‌گیرد.

نحوه تزریق سلول های بنیادی

تزریق سلول‌های بنیادی را می‌توان به ‌طور موضعی و غیرموضعی (در مرحله تحقیقات) انجام داد. تزریق موضعی برای زمانی است که امکان تزریق مستقیم به بافت یا عضوی که قصد بازسازی آن را داریم، وجود داشته باشد. در غیر این ‌صورت، مثلا برای عضله قلب، تزریق را به شکل غیرموضعی انجام می‌دهیم و کار انتقال سلول‌های بنیادی یا فرآورده‌های آنها را به جریان خون می‌سپاریم. با این ‌حساب تزریق سلول بنیادی برحسب نیاز می‌تواند به شکل تزریق عضلانی، وریدی (درون رگ)، زیرپوستی یا حالات دیگر باشد.

در این بحث، سه روش درمانیِ رایج داریم: تزریق پی آر پی (PRP)، تزریق سلول های بنیادی (SVF) و تزریق پی آر اف (PRF). هرکدام از تزریق‌های PRP، PRF و SVF کاربردهای درمانی خودشان را دارند. مثلا برای بهبود سریع‌تر زخم‌ها و رفع مشکلات پوست و مو اغلب از پی‌آرپی استفاده می‌شود؛ در حالی ‌که برای بافت‌هایی که شدیدا آسیب دیده‌اند، معمولا باید به سراغ تزریق سلول‌های بنیادی رفت.

پی‌آرپی مخفف Platelet-Rich Plasma به معنای پلاسمای غنی از پلاکت است. برای به‌ دست ‌آوردن پی‌آرپی باید از خود بیمار خون بگیریم، غلظت پلاکت آن را بالا ببریم و سپس ترکیب به‌ دست‌ آمده را به پلاسمای خون او اضافه کنیم. پلاسما به قسمت مایع خون گفته می‌شود که شفاف و زرد رنگ است و آن را در آزمایشگاه با دستگاه سانتریفوژ جدا می‌کنند. پلاکت هم یکی از انواع سلول‌های خونی است که در انعقاد خون نقش کلیدی دارد. پلاکت حاوی مولکول‌های پروتئینی با عنوان «فاکتورهای رشد» است که به رشد سلول‌ها و بازسازی بافت‌های بدن یاری می‌رسانند. PRP بعد از تزریق، با آزادسازی فاکتورهای رشد، سلول‌های بنیادی موجود در بدن را به بخش آسیب‌ دیده جذب می‌کند.

در آن‌ سو، در تزریق SVF مستقیما از سلول بنیادی استفاده می‌شود. سلول‌های بنیادی را برحسب مورد باید از خود فرد یا اهداکننده (مثلا بانک سلول های بنیادی) تامین کرد که درباره آن به ‌طور مفصل در مقالات مختلف صحبت کرده‌ایم. معمولا در روش SVF، سلول‌های بنیادی از بافت چربی جداسازی و برای تزریق استفاده می‌شود. همچنین، برای بعضی از اهداف خاص می‌توان سلول‌های بنیادی را در آزمایشگاه کشت داد تا تعداد سلول‌ها به حد کافی برای درمان برسد.

بخش مهم دیگری از مرحله آماده‌سازی هم آزمایش‌های دقیق برای اطمینان از سالم بودن سلول‌ها و بی‌خطر بودن آنها برای تزریق است. بعد از تزریق، سلول‌های بنیادی وارد شده به بدن، برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌ دیده دست‌ به‌ کار می‌شوند. آنها این کار را به‌ واسطه تبدیل شدن به سلول‌های مورد نیاز و ادغام با بافت مورد نظر انجام می‌دهند؛ ضمن آنکه سلول‌های دیگر را هم برای کمک به بازسازی تحریک می‌کنند.

تزریق سلول های بنیادی به صورت

پوست در کنار تمام ویژگی‌هایش، از لحاظ زیبایی نیز برای ما مهم است و حتی روی اعتماد به ‌نفس‌مان هم اثر می‌گذارد. با این ‌حال بالا رفتن سن، بیماری‌های پوستی و سایر عوامل بیرونی و درونی، می‌توانند شادابی پوست را کم کنند و باعث پیری و آسیب‌ دیدگی آن شوند. این مورد به ‌ویژه برای پوست صورت، نمود بیشتری پیدا می‌کند. برای حل این مشکل یا کمرنگ کردن آن، انواع لوازم آرایشی و بهداشتی، مواد تزریقی پرکننده، لیزر و جراحی پلاستیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این ‌حال بیشتر این روش‌ها مشکل را ریشه‌ای حل نمی‌کنند. اینجا است که تزریق سلول بنیادی به صورت، ممکن است چاره کار باشد.

حفظ سلامت، طراوت و انعطاف‌پذیری پوست تا حد زیادی به پروتئين «کلاژن» وابسته است. در همین راستا، در روش «میکرونیدلینگ» (Microneedling) با استفاده از سوزن‌های بسیار نازک، پی‌آرپی یا سلول‌های بنیادی به زیر پوست تزریق می‌شود تا بدن به تولید بیشتر کلاژن تحریک شود. این تکنیک می‌تواند کاهش چین ‌و چروک‌های پوست صورت، آثار لک، جوش و غیره را به همراه داشته باشد. از میان این دو گزینه، بنا به بعضی مطالعات، به ‌طور کلی روش سلول بنیادی نسبت به پی‌آرپی نتیجه بهتر و ماندگارتری دارد.

در تزریق سلول بنیادی صورت، سلول‌های بنیادی از بافت چربی بیمار، اغلب از بافت چربی شکم یا ران، گرفته می‌شود و پس از پاکسازی و کشت، آماده تزریق به صورت خواهد شد. این تزریق در کلینیک، بیمارستان و حتی مطب پزشک، قابل انجام است؛ البته در صورتی که توسط متخصص اجرا شود و در محل به کیت مربوطه و امکانات لازم دسترسی وجود داشته باشد. بعد از تزریق به صورت، از بستری شدن خبری نیست، ولی بیمار باید برای چند ساعت تحت نظر قرار داشته باشد.

درمان آرتروز زانو با سلول های بنیادی

یکی از کاربردهای سلول های بنیادی، درمان یا تسکین بیماری‌های زانو، به‌ویژه آرتروز، است. در بیماری آرتروز، لایه غضروفی زانو تحلیل می‌رود که نتیجه‌اش ساییدگی استخوان‌های آن خواهد بود. این ساییدگی ممکن است تا جایی پیش برود که عمل جراحی و تعویض مفصل زانو اجتناب ‌ناپذیر باشد، ولی تا پیش از آن، باید تا جای ممکن از روش‌های درمانی دیگر کمک گرفت. در این ‌میان تزریق سلول‌های بنیادی می‌تواند التهاب مفصل زانو را کم کند، کیفیت و سرعت ترمیم بافت غضروفی آن را بالا ببرد و درد زانو را به میزان زیادی کاهش دهد. در صورت موفقیت‌آمیز بودن این روش، نیاز فرد به مصرف طولانی ‌مدت داروهای مسکن کاهش پیدا می‌کند.

به‌ طور کلی در سلول درمانی زانو با سلول های بنیادی، چنین اهدافی را دنبال می‌کنیم:

• ترمیم عضروف زانو
• بهبود حرکت مفصل
• کاهش التهاب و درد
• بهبود ضعف عضلات پا
• جلوگیری از جراحی تعویض مفصل یا دست‌کم به تاخیر انداختن آن

برای این نوع درمان می‌توان بسته به نیاز، سلول‌های بنیادی یا فرآورده‌های آ‌ها را به صورت مستقیم به زانو تزریق کرد. تزریق سلول بنیادی به زانو با بی‌حسی موضعی انجام می‌شود و نیاز به بستری هم ندارد و بیمار ساعاتی بعد مرخص خواهد شد. برای آنکه این کار به‌ طور دقیق انجام شود، تصویربرداری پزشکی از محل ضایعه لازم است.

عوارض تزریق سلول های بنیادی

یکی از مزایای درمان با سلول بنیادی، عوارض کمتر آن نسبت به روش‌های سنتی است. با این‌ حال تزریق سلول‌های بنیادی هم ممکن است عوارض جانبی داشته باشد.

اثر تزریق سلول بنیادی به فرد، نوع بیماری او و عوامل دیگر بستگی دارد. در بعضی بیماران ممکن است درد فورا فروکش کند یا تسکین پیدا کند؛ در حالی‌ که برای بعضی دیگر احتمال دارد احساس بهبودی بعد از چند هفته یا چند ماه به سراغ آنها بیاید. ماندگاری نتایج هم متفاوت است. همچنین پس از تزریق سلول‌ های بنیادی، بیمار ممکن است در محل تزریق احساس ناراحتی، درد خفیف و یا حساسیت موضعی موقت داشته باشد، اما این ناراحتی معمولا در طی چند روز رفع می‌شود.

البته با بهره‌گیری از پزشک متخصص و انجام بررسی‌ها و آزمایش‌های کافی پیش از تزریق، می‌توان احتمال بروز چنین عوارضی را به حداقل رساند.

چرا ویراسلول؟

ویراسلول شرکتی دانش‌بنیان در حوزه پزشکی بازساختی است که به ‌عنوان زیرشاخه گروه توسعه بُن دا فعالیت می‌کند. محصولات سلول‌های بنیادی این مجموعه با برند ریجنانس (Regenance) در بازار موجود هستند که با هدف درمان و تسکین مشکلات پوست، مو، استخوان و مفاصل تولید شده‌اند؛ محصولاتی که کیت سلول بنیادی و کیت PRP ایرانی از جمله آن‌ها هستند. استفاده آسان و عوارض کم، از ویژگی‌های کیت پی آر پی و تولیدات دیگر ما به شمار می‌آیند.